قارچ ها
قارچ ها وجوه مشترک فراوانی با گیاهان و آغازیان دارند. در واقع قارچ ها را گاهی جزء این جانداران طبقه بندی میکنند، اما قارچ ها از بسیاری جهات چنان با سایر جانداران متفاوت هستند که بیشتر زیست شناسان آن ها را در سلسله مجزا قرار میدهند. قارچ ها زندگی بسیار موفقیت آمیزی دارند. تقریبا در همه زیستگاه های در دسترس که روی زمین وجود دارد، یافت میشوند و بسیاری از آن ها از لحاظ اقتصادی و پزشکی حایز اهمیت هستند.
قارچ ها عامل اصلی فساد مواد غذایی و به خصوص میوه ها و محصولات کشاورزی هستند گروهی از قارچ ها بیماری زا هستند و مبارزه با آن ها به دشواری صورت می گیرد.
اما بعضی از قارچ ها در تولید مواد غذایی (شیمیایی) داروها و حتی طعم مواد غذایی نقش دارند. مثلاً برای تهیه نان از گرد مخمر در نانوایی استفاده می شود که نوعی قارچ تک سلولی است.
جنبههای مفید قارچ ها
قارچ ها، همراه با باکتری ها، قندها، آمینو اسیدها و پروتئینها را تجزیه میکنند. قارچ ها مخصوصا در تجزیه لیگنین چوب نقش دارند.
از قارچ ها در ساختن آنتی بیوتیک ها استفاده میشود. پنی سیلین و کریزوفولوین از آنتی بیوتیک های تهیه شده از قارچ ها هستند. از قارچ پنی سیلیوم کریزوژنوم آنتی بیوتیکی به نام پنی سیلین استخراج میکنند که از رشد استافیلوکوک ها جلوگیری میکند. کشف خاصیت آنتی بیوتیکی پنی سیلین اولین بار در سال 1925 توسط الکساندر فلیمینگ که در بیمارستان سنت ماری در لندن روی قارچ پنی سیلیوم نوتاتوم تحقیق میکرد، صورت گرفت.
قارچ ها در فرایندهای صنعتی و غذایی نظیر تهیه نان و تهیه پنیر نقش دارند. قارچ هایی که مواد قندی را تخمیر کنند، قارچ قندی یا ساکارومیست هستند.
از قدرت تخمیری قارچ های قندی در ایجاد الکل، گاز کربنیک و تخمیر مواد در صنایع متعدد استفاده میکنند. در سال های اخیر با روش های اصلاح نژاد و انتخاب نژاد بهتر توانستهاند انواعی از مخمرها را که امتیازات بیولوژیکی زیادی نسبت به نژادهای وحشی داشته، طعم و مزه فراوردهها را مطبوعتر میسازند، به دست آورند.
ارزش غذایی مخمرها به علت داشتن مقدار قابل توجهی اسیدهای آمینه، ازت، فسفر، ویتامین های C و D است. در کشور چین به عنوان جبران مواد پروتئینی، به جیره غذایی افراد از این قارچ ها اضافه میکنند. امروزه از قارچ های جنس آسپرژیلوس در تخمیر مواد غذایی زیاد استفاده میشود.
فرآوردههای مختلفی از قارچ ها به دست میآید که از این فرآوردهها به اسیدهای آلی نظیر اسید سیتریک، اسید گلوکونیک و اسید ایتاکونیک، میتوان اشاره کرد. هم چنین از قارچ ها در تهیه هورمون ها و ویتامین هایی از قبیل ریبوفلاوین، بتاکاروتن و در تهیه آنزیم هایی نظیر پروتئازها، آمیلازها و پکتینازها استفاده میشود. ماده دارویی افدرین نیز از قارچ ها تهیه میشود.
بعضی از قارچ ها با انجام فعالیت های شیمیایی و تجزیه مواد در خاک اقدام به سمزدایی (detoxification) میکنند.
قارچ ها در تشکیل گلسنگ ها به حالت همزیستی شرکت دارند.
مصرف خوراکی قارچ، قارچ هایی هستند که برای تغذیه جمعآوری میشوند.
استفاده از قارچ ها در کارهای تحقیقاتی:
از قارچ ها به طور گستردهای در این موارد استفاده میشود. قارچ ها را تحت عنوان کارخانه مهندسی ژنتیک هم میگویند. از قارچ هایی که روی آن ها تحقیقات وسیع در ژنتیک صورت گرفته، میتوان به قارچ نوروسپورا اشاره کرد.
مضرات قارچ ها
عدهای از قارچ ها به شدت سمی هستند .
بعضی قارچ ها در انسان، دام، طیور و گیاهان ایجاد بیماری میکنند.
رشد قارچ ها بر روی مواد مختلف نظیر ساختمان های چوبی یا الوار، باعث پوسیدگی این ساختمان ها میشود.
عدهای از قارچ های کلاهکدار خوراکی و عدهای نیز بسیار سمی و مهلک هستند.
قارچ آمانیتا موسکاریا در ردیف قارچ های مخدر، جای دارد. مادهای به نام موسکارین تولید میکند. در صورتی که به مقدار کم مصرف شود، دارای اثری جنون آمیز است و در صورتی که مقدار مصرف زیاد باشد، کشنده و مهلک خواهد بود.